marmagaΚΑΣΤΟΡΙΑ – «ΟΙ ΑΠΟΛΑΥΣΕΙΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ» 8o ΘΕΡΙΝΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑ
Στο αρχοντικό Μπασάρα, από 8 έως 13 Ιουλίου 2018, θα πραγματοποιηθεί για πρώτη φορά στην Καστοριά, το 8ο Θερινό Πανεπιστήμιο Βυζαντινών σπουδών με θέμα «Οι απολαύσεις στο Βυζάντιο».
Η μεταρρύθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης επέφερε αναγκαστικές αλλαγές στα πανεπιστημιακά ιδρύματα ως προς τον τρόπο παροχής της διδασκαλίας, που πρέπει να είναι ταυτόχρονα επιμορφωτική και εξειδικευμένη. Η πλειονότητα πλέον των ευρωπαϊκών χωρών επέλεξε την οδό την λεγόμενη «των συμφώνων της Μπολόνιας», που προβλέπουν τρία (ενίοτε τέσσερα) έτη προπαρασκευαστικών σπουδών (πτυχείο, licence, laurea κλπ.), δύο έτη ενδιάμεσων σπουδών (μεταπτυχιακό, master, laurea specialistica κλπ.) και τρία έτη διδακτορικών σπουδών. Για να επιτευχθεί ακριβώς με τον καλύτερο τρόπο η επιμόρφωση των μεταπτυχιακών και διδακτορικών φοιτητών, αναπτύχθηκε ο θεσμός των θερινών Πανεπιστημίων σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε ό,τι αφορά τις βυζαντινές σπουδές, η κατάσταση είναι χαρακτηριστικά ιδιαίτερη : σε γενικές γραμμές, δεν υπάρχει εξειδικευμένη διδαχή για τέτοιου είδους σπουδές και οι φοιτητές συχνά παρακολουθούν ειδικά μαθήματα στο πλαίσιο της κλασικής φιλολογίας, ή της ιστορίας της τέχνης, ή της ιστορίας. Για να επιλυθεί αυτή η κατάσταση, δημιουργήθηκε το 2009 ένα θερινό Πανεπιστήμιο το πρώτο στον τομέα αυτόν χάρη στη συνεργασία ανάμεσα στη Σχολή Ανώτατων Σπουδών στις Κοινωνικές Επιστήμες του Παρισιού και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Την πρώτη χρονιά, με την υποστήριξη της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δράμας συγκροτήθηκε ένα τριετές πρόγραμμα, που στόχο του είχε να προσφέρει σε φοιτητές προερχόμενους από όλο τον κόσμο επιμόρφωση σε όλες τις ειδικότητες των βυζαντινών σπουδών (ιστορία, λογοτεχνία, ιστορία της Τέχνης, αρχαιολογία, δίκαιο, σφραγιδολογία, παλαιογραφία, κωδικολογία, νομισματική κλπ.). Το πρόγραμμα συνεχίστηκε το 2010 επίσης στη Δράμα, το 2011 στις Σέρρες, χάρη στην υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού και του Συλλόγου ΕΜΕΙΣ των Σερρών.
Τα μαθήματα παραδίδονταν στα γαλλικά και αγγλικά από τους καλύτερους ειδικούς. Οι υπότροφοι φοιτητές, διαμέσου του Θερινού Πανεπιστημίου, συγκρότησαν μια πραγματική κοινότητα, όπου, ουσιαστικά, ανήκουν όλοι οι μελλοντικοί καθηγητές και ερευνητές, στους οποίους θα στηριχτεί η έρευνα σε όλους τους τομείς του βυζαντινού πολιτισμού. Το 2012, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης αποσύρθηκε από το πρόγραμμα. Την κρίσιμη εκείνη στιγμή η Δημοτική Αυτοδιοίκηση της Θεσσαλονίκης πήρε την θαρραλέα απόφαση να επανενεργοποιήσει αυτήν την τόσο σημαντική και καινοτόμο πρωτοβουλία. Το Θερινό Πανεπιστήμιο, βελτιωμένο και ενισχυμένο από το συμφωνητικό που υπογράφηκε ανάμεσα στο Δήμο και στη Σχολή Ανώτατων Σπουδών στις Κοινωνικές Επιστήμες, πραγματοποιήθηκε έκτοτε στη Θεσσαλονίκη. Το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού συνέχισε την υποστήριξη του, όπως επίσης και το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης.
Την πρώτη χρονιά τα μαθήματα αφορούσαν στο γενικό θέμα του «βυζαντινού εγγράφου» και τις μεθόδους ερμηνείας του. Την δεύτερη χρονιά γύρω από το Βυζαντινό «παλάτι». Την τρίτη γύρω από το «Μοναστήρι», την τέταρτη είχαν ως κοινό τίτλο «Εργαλεία στο Βυζάντιο, εργαλείαγιατοΒυζάντιο».Τηνπέμπτηχρονιάερευνήθηκετοθέματων «Κοινοτήτωνκαι ομάδων στο Βυζάντιο», ενώ την έκτη τα μαθήματα είχαν ως κοινό αντικείμενο έρευνας «Άγιοι και αμαρτωλοί στο Βυζάντιο». Μετά από παύση ενός έτους, ο Δήμος της Καβάλας παρέλαβε τη σκυτάλη οργανώνοντας το έβδομο θερινό Πανεπιστήμιο με θέμα «Θρησκεία του Κράτους, θρησκεία για το Κράτος». Το 2017 ο θεσμός εξήχθη στο Βουκουρέστι.
Η επιτυχία της πρωτοβουλίας ήταν τεράστια. Στα θερινά αυτά Πανεπιστήμια συμμετείχαν φοιτητές από τα «τέσσερα σημεία του ορίζοντα». Έτσι λοιπόν, δόθηκαν υποτροφίες σε διδακτορικούς φοιτητές που προέρχονταν από την Αυστραλία, τη Χιλή, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρωσσία, την Αρμενία, την Τουρκία, την Ιαπωνία, την Κορέα, την Κίνα, τη Βόρεια Αφρική, την Παλαιστίνη, τον Λίβανο, και φυσικά, από όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Βαλκανίων. Είναι πλέον απολύτως βέβαιο ότι η πλειονότητα των μελλοντικών βυζαντινολόγων θα έχει περάσει από αυτό το Θερινό Πανεπιστήμιο, το οποίο θα έχει αποτελέσει ένα σημαντικό σταθμό στην πορεία των σπουδών τους.
Τη φετινή χρονιά, το θερινό Πανεπιστήμιο οργανώνεται από τον Εμπορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης, τη Βυζαντινή Θεσσαλονίκη, τη Βυζαντινή Οικουμένη και το Cesor, με τη συμμετοχή πολυάριθμων χορηγών. Το θέμα, που θα μας απασχολήσει, εξετάζει μία πλευρά του βυζαντινού πολιτισμού, που έχει μελετηθεί πολύ λίγο μέχρι σήμερα και εγκαινιάζει έναν νέο ορίζοντα έρευνας με νέες μεθόδους ανάγνωσης: τις απολαύσεις. Η συμβολή του φετινού θερινού πανεπιστημίου είναι να ανακαλύψουμε τον βυζαντινό άνθρωπο και τις σχέσεις του με τους άλλους με επίκεντρο τις απολαύσεις της ζωής.
Η Θεσσαλονίκη, που υπήρξε η δεύτερη πόλη της Αυτοκρατορίας και η Καστοριά, πόλη που άκμασε κατά τη βυζαντινή εποχή, φιλοξενούν το θερινό Πανεπιστήμιο, το οποίο υπογραμμίζει τη στενή σχέση τους με τις βυζαντινές ρίζες τους και τις ανάγει σε πραγματικά εργαστήρια για την έρευνα του βυζαντινού πολιτισμού. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που προσθέτει γόητρο και κύρος στις πόλεις της Θεσσαλονίκης και της Καστοριάς.
Paolo Odorico
Διευθυντής Σπουδών Σχολή Ανώτατων Σπουδών στις Κοινωνικές Επιστήμες Παρίσι
ΟΙ ΑΠΟΛΑΥΣΕΙΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ : ΑΙΘΟΥΣΑ ΔΙΑΛΕΞΕΩΝ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΕΛΕΝΗΣ ΜΟΥΣΕΙΟ ΡΩΜΑΪΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
Δευτέρα 2 Ιουλίου
9.00 – 10.30 P.-O. DITTMAR (EHESS Παρίσι) – Οι απολαύσεις των καθολικών
10.30 – 12.00 T. YACINE (EHESS Παρίσι) – Οι απολαύσεις στις χώρες του Ισλάμ
12.00 – 13.00 Διάλειμμα – coffee break
13.00 – 14.30 Π. ΑΔΑΜ-ΒΕΛΕΝΗ (Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης)
– Οι απολαύσεις του θεάτρου στο Βυζάντιο
14.30 – 16.00 CH. GASTGEBER (Ακαδημία Επιστημών Βιέννης)
– Οι απολαύσεις στους νόμους
Δευτέρα 2 Ιουλίου 2018 19.00
στο Επταπύργιο (Γεντί Κουλέ)
Εναρκτήρια τελετή του Θερινού Πανεπιστημίου Χαιρετισμοί
PAOLO ODORICO
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΘΕΡΙΝΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ Ακολουθεί Δεξίωση
Τρίτη 3 Ιουλίου
9.00 – 10.30 P.-O. DITTMAR (EHESS Παρίσι) – Οι απολαύσεις των καθολικώ
10.30 – 12.00 ν T. YACINE (EHESS Παρίσι) – Οι απολαύσεις στις χώρες του Ισλάμ
12.00 – 13.00 Διάλειμμα – coffee break
13.00 – 14.30 Π. ΚΑΤΣΩΝΗ (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) – Οι απαγορευμένες απολαύσεις
14.30 – 16.00 CH. GASTGEBER (Ακαδημία Επιστημών Βιέννης)– Οι απολαύσεις στους νόμους
Τετάρτη 4 Ιουλίου
9.00 – 10.30 M. LEONTSINI – I. ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ (EIE Αθήνα)– Οι απολαύσεις των πέντε αισθήσεων :γεύση.Οι απολαύσεις του τραπεζιού
10.30 – 12.00 Χ. ΜΕΣΣΗΣ (Πανεπιστήμιο Αθηνών) – Οι απολαύσεις των πέντε αισθήσεων :επιτρεπόμενη και απαγορευμένη αφή
12.00 – 13.00 Διάλειμμα – coffee break
13.00 – 14.30 D.BIANCONI (Πανεπιστήμιο Ρώμης – Οι απολαύσεις της ανάγνωσης
14.30 – 16.00 M.-H. CONGOURDEAU (CNRS Παρίσι)– Οι επιτρεπόμενες στους Πατέρες απολαύσεις
Πέμπτη 5 Ιουλίου
9.00 – 10.30 M. LEONTSINI – I. ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ (EIE Αθήνα)– Οι απολαύσεις των πέντε αισθήσεων:γεύση.Οι απολαύσεις του τραπεζιού
10.30 – 12.00 D. BIANCONI (Πανεπιστήμιο Ρώμης)– Οι απολαύσεις της ανάγνωσης
12.00 – 13.00 Διάλειμμα – coffee break
13.00 – 14.30 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ανοικτή στους φοιτητές που επιθυμούν
να συμμετάσχουν.Σχέδιο οργάνωσης ενός διεθνούς δικτύου
« Βυζαντινές πόλεις »
14.30 – 16.00 M.-H. CONGOURDEAU (CNRS Παρίσι)– Οι επιτρεπόμενες στους Πατέρες απολαύσεις
Παρασκευή 6 Ιουλίου
9.00 – 10.30 Ρ. ΜΑΚΡΙΔΗ (Πανεπιστήμιο Birmingham)– Η αφύπνιση των αισθήσεων στον ΙΒ ́αιώνα
10.30 – 12.00 Χ.ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) –Οιαπολαύσειςτωνπέντεαισθήσεων:Ακοή – Μουσική και λειτουργία
12.00 – 13.00 Διάλειμμα – coffee break
13.00 – 14.30 Π. ΚΑΤΣΩΝΗ (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) – Οι απαγορευμένες απολαύσεις
14.30 – 16.00 Ρ. ΜΑΚΡΙΔΗ (Πανεπιστήμιο Birmingham)– Η αφύπνιση των αισθήσεων στον ΙΒ ́αιώνα
Σάββατο 7 Ιουλίου
10.00 – 12.00 ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΗΣ ΜΟΝΙΜΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Κυριακή 8 Ιουλίου
ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΓΙΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ
ΒΕΡΡΟΙΑ
10.00 Επίσκεψη της βυζαντινής πόλης της Βέροιας
13.00 Ο Δήμαρχος κ. Κωνσταντίνος Βοργιαζίδης παραχωρεί δεξίωση στο Δημαρχείο της πόλης
ΚΑΣΤΟΡΙΑ
19.30 Εναρκτήρια τελετή για το Θερινό Πανεπιστήμιο στην Καστοριά.
Εγκαίνια της φωτογραφικής έκθεσης της Αγιορείτικης Εστίας:
« Άγιον Όρος : Κατ’εικόνα του φωτογραφικού βλέμματος », φωτογραφιες των Zoran Purger (Σερβία),Ali Borovali (Τουρκία), Zbigniew Kosc (Πολωνία),
Valery Bliznyuk (Ρωσία).
Δεξίωση του δημάρχου Καστοριάς κ. Ανέστη Αγγελή.
Δευτέρα 9 Ιουλίου
9.00 – 10.30 A. BABUIN (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) – Ακολουθώντας της βυζαντινή σημαία
10.30 – 10.45 Συζήτηση
10.45 – 11.00 Διάλειμμα
11.00 – 12.30 B. CASEAU (Παρίσι, Σορβόννη)– Οι απολαύσεις των πέντε αισθήσεων: Όσφρηση – Η ευχαρίστηση της ευοσμίας
12.30 – 12.45 Συζήτηση
16.00 – 17.30 M. KΑΠΠΑΣ (Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας)– Οι απολαύσεις των πέντε αισθήσεων: Όραση – Ουράνιοι Θόλοι:
Το θαύμα της Ιουστινιάνειας Αρχιτεκτονικής
και η επίδρασή της
17.30 – 17.45 Συζήτηση
17.45 – 18.00 Διάλειμμα
18.00 – 19.30 M. ΠΑΪΣΙΔΟΥ (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης)– Οι απολαύσεις των πέντε αισθήσεων: Όραση – Καστοριά,
πόλη αρχόντων: η λάμψη των κτισμάτων και των παραστάσεών τους
19.30 – 20.00 Συζήτηση
21.00 Δείπνο προσφερόμενο από τον Σύνδεσμο Γουνοποιών Καστοριάς
Τρίτη 10 Ιουλίου
9.00 – 10.30 I. ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ (Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας) – Οι απολαύσεις των πέντε αισθήσεων:
Όραση – Γεωμετρία και Φύση. Ψηφιδωτές διακοσμήσεις παλαιοχριστιανικών βασιλικών
10.30 – 10.45 Συζήτηση
10.45 – 11.00 Διάλειμμα
11.00 – 12.30 A. BABUIN (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) – Τα όπλα στη βυζαντινή τέχνη
12.30 – 12.45 Συζήτηση
16.00 – 17.30 M. KΑΠΠΑΣ (Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας) – Οι απολαύσεις των πέντε αισθήσεων :
Όραση – Ιδρύοντας ιερούς τόπους στη μέση και ύστερη βυζαντινή περίοδο. Απόλαυση για τους οφθαλμούς και ανάπαυση για την ψυχή
17.30 – 17.45 Συζήτηση
17.45 – 18.00 Διάλειμμα
18.00 – 19.30 B. CASEAU (Παρίσι Σορβόννη) – Οι απολαύσεις των πέντε αισθήσεων :
Όσφρηση – Οι απολαύσεις των κήπων
19.30 – 20.00 Συζήτηση
21.00 Δείπνο προσφερόμενο από τον Δήμο Νεστορίου
Τετάρτη 11 Ιουλίου
ΕΚΔΡΟΜΗ – ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ
Πέμπτη 12 Ιουλίου
9.00 – 10.30 ΦΛ. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ (Ευρωπαϊκό Κέντρο Βυζαντινών & Μεταβυζαντινών Μνημείων) – Οι απολαύσεις των πέντε αισθήσεων : Όραση – Δημόσιοι χώροι στις βυζαντινές πόλεις. Τόποι ευχαρίστησης στην καθημερινή ζωή
10.30 – 10.45 Συζήτηση
10.45 – 11.00 Διάλειμμα
11.00 – 12.30 Γ. ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ (Πανεπιστήμιο Αθηνών) – Απόλαυση και ευτυχία στο Βυζάντιο
12.30 – 12.45 Συζήτηση
16.00 – 17.30 ΦΛ. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ (Ευρωπαϊκό Κέντρο Βυζαντινών & Μεταβυζαντινών Μνημείων) – Οι απολαύσεις των πέντε αισθήσεων : Όραση – Εσωτερική διακόσμηση των αστικών οικιών στην παλαιοχριστιανική περίοδο
17.30 – 17.45 Συζήτηση
17.45 – 18.00 Διάλειμμα
18.00 – 19.30 Γ. ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ (Πανεπιστήμιο Αθηνών) – Απόλαυση και ευτυχία στο Βυζάντιο
19.30 – 20.00 Συζήτηση
21.00 Δείπνο προσφερόμενο από την Ιερά Μητρόπολη Καστοριάς
Παρασκευή 13 Ιουλίου
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ & ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ
