«Haotique»: Η Ελληνίδα φωτογράφος που τιμά τη γυμνή, ανεπιτήδευτη θηλυκότητα

Η δουλειά της Πηγής Δανιηλίδη, κατά κόσμον «Haotique», επαναπροσδιορίζει με τον δικό της τρόπο τα πρότυπα ομορφιάς του σήμερα, παίρνοντας θέση κόντρα στην κατίσχυση του τέλειου και του αψεγάδιαστου. Σε μια πλατφόρμα όπου κυριαρχεί η εμπορευματοποίηση και ο εκχυδαϊσμός της γυναικείας σεξουαλικότητας, η νεαρή καλλιτέχνης έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα safe space όπου το γυναικείο σώμα αναδεικνύεται ως εργαλείο απελευθέρωσης.

Στις φωτογραφίες της Haotique, ο δυναμισμός της θηλυκότητας συναντά τον ρομαντισμό της φύσης, βρεγμένα βράχια αγκαλιάζουν γυμνά κορμιά, απαλές μορφές εναρμονίζονται με ακατέργαστες υφές και η ωμή φυσικότητα αναδεικνύεται σε όλο της το μεγαλείο.

Το γυναικείο σώμα απενεχοποειίται μέσα από τη ματιά μιας νεαρής κοπέλας που το προσεγγίζει με σεβασμό, ευαισθησία και ενσυναίσθηση, εξυμνώντας την γοητεία του και αποτυπώνοντας περίτεχνα τόσο την αγνότητα όσο και τον ερωτισμό του.

Η Πηγή, θυμάται τον εαυτό της στον δρόμο για το σχολείο με μια φωτογραφική μηχανή στα χέρια, να εξερευνεί τον κόσμο γύρω της μέσα απ’ τον φακό της πρώτης της κάμερας. Ανέκαθεν είχε μια ροπή προς τη φύση την οποία σταδιακά άρχισε να καλλιεργεί, αναζητώντας τη χρυσή τομή μεταξύ του φυσικού και του ανθρώπινου στοιχείου στις εικόνες της.

Το 2017 αποφοίτησε από τη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και εν συνεχεία ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στα Social Media. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών της βρέθηκε αντιμέτωπη με τις αδρανείς συνθήκες της καραντίνας, οι οποίες της δημιούργησαν μια έντονη ανάγκη να στραφεί προς τα μέσα της και να αναζητήσει νέες οδούς καλλιτεχνικής έκφρασης. Κάπως έτσι γεννήθηκε η «Haotique».

Ως Haotique εστιάζεις στο καλλιτεχνικό γυμνό. Πως ξεκίνησε αυτό το φωτογραφικό ταξίδι και τι σε ώθησε να στρέψεις κατά καιρούς τον φακό στον εαυτό σου;

Το καλοκαίρι της πρώτης καραντίνας ξεκίνησα να πειραματίζομαι με το καλλιτεχνικό γυμνό και εν συνεχεία στη δεύτερη καραντίνα στράφηκα σε μένα, είτε μέσω αυτοπορτραίτων είτε φωτογραφίζοντας το σώμα μου. Έτσι, η εξερεύνηση του καλλιτεχνικού γυμνού έγινε μια πιο ενεργή και συνειδητή διαδικασία και έκτοτε έχω πειραματιστεί με αρκετά τοπία, σώματα κτλ. Θεωρώ πως μερικές φορές χρειάζεται να στραφούμε σε εμάς, καθώς ένας καλλιτέχνης εξελίσσεται μέσω της πρακτικής και της εξάσκησης και πολλές φορές το μόνο διαθέσιμο μοντέλο είσαι εσύ. Είναι πιο εύκολο να εξελιχθείς κάνοντας πειράματα πάνω σου δοκιμάζοντας καινούργιες τεχνικές κτλ. Ειδικά αν ασχολείται κανείς με το καλλιτεχνικό γυμνό πιστεύω πως είναι αναγκαίο να εξερευνήσει τον εαυτό του, καθώς είναι μια διαδικασία πολύ εσωτερική και προσωπική και πρέπει να ξεκινήσει από σένα για να καταλήξει αλλού.

Οι φωτογραφίες σου είναι κυρίως απρόσωπες. Αυτό αποσκοπεί στο να νιώσουν μεγαλύτερη άνεση/απελευθέρωση τα μοντέλα σου η θες να αποδώσεις ένα συγκεκριμένο χαρακτήρα στις εικόνες σου;

Είναι ένας συνδυασμός των δύο. Όλοι ξέρουμε πόσο σκληρό μπορεί να γίνει το Ίντερνετ, πόσο μάλλον χρήστες που κρύβονται πίσω από την ανωνυμία τους. Αδιαμφισβήτητα θέλω να προστατεύσω τα άτομα που φωτογραφίζω από αυτή την απρόκλητη αρνητική ενέργεια και να τους κάνω να νιώσουν ασφάλεια. Από την άλλη, οι απρόσωπες εικόνες είναι και συνειδητή καλλιτεχνική επιλογή. Πιστεύω πως η απουσία του προσώπου προσδίδει έναν πιο αόριστο χαρακτήρα στα σώματα, από άνθρωπος μεταμορφώνεται σε ένα κορμί. Θεωρώ πως σε μια εικόνα με πρόσωπο ο θεατής τείνει να επικεντρώνεται εκεί, ενώ ένα σώμα που δεν έχει όνομα ή ιδιότητα είναι απλά ένα σώμα και τίποτε άλλο, το μόνο που σε αφορά είναι τι σου αποπνέει η μορφή του. Είναι απλά κάτι γνώριμο και οικείο, αλλά μέχρι εκεί, δεν ταυτοποιείται.

Το μότο σου είναι «Lines, shapes and skin» και βλέποντας κανείς τη δουλειά σου παρατηρεί πως αυτό καθρεφτίζεται τόσο στα σώματα όσο και στα τοπία που φωτογραφίζεις. Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείς στις φωτογραφίσεις σου, από την επιλογή του τοπίου μέχρι και την τοποθέτηση και κινησιολογία του μοντέλου;

Στη δουλειά μου προτιμώ να πορεύομαι με γνώμονα την λιτότητα και τη φυσικότητα. Δεν έχω πάντοτε κάτι συγκεκριμένο στο μυαλό μου εκ των προτέρων -συνηθίζω να εμπνέομαι πολύ από το τοπίο που βρίσκομαι. Συχνά πιάνω τον εαυτό μου να ψάχνει ενδιαφέροντα τοπία και όταν βρεθώ εκεί προκύπτουν ιδέες στο μυαλό μου. Αναλογίζομαι πως μπορώ να τοποθετήσω ένα σώμα ανάμεσα στα βράχια ή στη θάλασσα, που να σταθώ εγώ η ίδια για να βγάλω την λήψη που έχω φανταστεί και κάπως έτσι το βρίσκω. Όσον αφορά τα άτομα που φωτογραφίζω τα αφήνω ελεύθερα να παίξουν με το χώρο, κάποιες φορές τους λέω κάτι συγκεκριμένο που έχω στο μυαλό μου αλλά παράλληλα αφήνω τα μοντέλα να πάρουν πρωτοβουλία όσον αφορά το που και πως θα τους άρεσε να ποζάρουν. Θέλω πολύ να πηγάζει από μέσα μας αυτό που βγαίνει στην φωτογραφία και να το βιώνουμε και οι δύο σαν μια πολύ εσωτερική διαδικασία.

Η θάλασσα και τα βράχια αποτελούν επαναλαμβανόμενο μοτίβο στις εικόνες σου. Ποια είναι η σχέση σου με τη φύση; Υπάρχει κάποιος παραλληλισμός μεταξύ των τοπίων που επιλέγεις και της θηλυκότητας που απεικονίζεις στις φωτογραφίες σου;

Η θάλασσα είναι η αγάπη που δεν θα ξεπεράσω ποτέ! Έχω μεγαλώσει δίπλα στη θάλασσα και πάντοτε με συνάρπαζε, την αγαπώ και με ηρεμεί απίστευτα. Γενικά το στοιχείο της φύσης είναι πολύ σημαντικό για μένα, όταν νιώθω ότι χρειάζομαι μια διαφυγή πάντοτε την αναζητώ στην ηρεμία της φύσης. Νιώθω πως εκεί συμβαίνουν τόσα πολλά, επικρατεί μια ζωντάνια αλλά συνάμα μια ησυχία και αρμονία που δεν θα βρεις στη βαβούρα και τη φασαρία της πόλης. Θεωρώ πως όλα αυτά τα στοιχεία της φύσης χαρακτηρίζουν και τη θηλυκότητα -είναι ρευστή και προσαρμόζει τη μορφή της βάσει τον συνθηκών, μπορεί να γίνει άγρια για να επιβιώσει, μέσα σε κάθε δυσκολία να αναγεννηθεί. Προσωπικά όταν σκέφτομαι φύση σκέφτομαι τις ποικίλές πτυχές της γυναίκας. Θυμάμαι στην ταινία της Disney «Φαντασία 2000» η άνοιξη προσωποποιείται σε μια γυναικεία μορφή, σαν μια γέννα, μέσα από αυτή δημιουργείται ζωή, είτε αυτό είναι κυριολεκτικό είτε μεταφορικό. Κάπως έτσι το έχω στο μυαλό μου κι εγώ, ρομαντικά.

Στις φωτογραφίες σου φαίνεται πως αναδεικνύεις με σεβασμό το γυναικείο σώμα. Θεωρείς πως φωτογραφίζοντας άλλες γυναίκες και απαθανατίζοντας την ομορφιά στις «ατέλειες» τους σου είναι πιο εύκολο να αγαπήσεις το ίδιο σου το σώμα;

Πιστεύω πως βλέποντας τα σώματα μας μέσω της φωτογραφίας και ειδικά αποδομένα με όσο το δυνατόν περισσότερο σεβασμό και φυσικότητα καταλαβαίνουμε πως όλα τα σώματα είναι όμορφα, όπως και να είναι. Συνειδητοποιούμε πως στους άλλους τείνουμε να βλέπουμε τις «ατέλειες» με μια πιο απαλή μάτια, δεν φαντάζουν τόσο «βαριές» όσο στα δικά μας σώματα. Όποτε μέσω αυτής της διαδικασίας μπορείς να συνειδητοποιήσεις πως και το ίδιο σου το σώμα είναι αρκετό και δεν χρειάζεται να είναι συγκεκριμένο ώστε να το αποδεχτείς και να το αγαπήσεις. Κατά κάποιο τρόπο το αποδέχομαι μέσα από τα μάτια των άλλων και αυτό με βοηθάει σταδιακά να αρχίσω να το αγαπάω και εγώ μέσω της δικής μου οπτικής, να κάνω αυτή τη σκέψη ολόδική μου.

Για να απαντήσω λοιπόν στην ερώτησή σου, προσωπικά με βοηθάει πολύ αυτή η διαδικασία -το να φωτογραφίζω άλλες γυναίκες- γιατί παρατηρώ τους σχηματισμούς και τις δυνατότητες ενός σώματος και συνειδητοποιώ από πόσες διαφορετικές οπτικές μπορείς να παρατηρήσεις ένα κορμί και να το θαυμάσεις. Επίσης, πιστεύω πως αυτός ο τρόπος σκέψης σε βοηθάει να κρίνεις λιγότερο και τους γύρω σου. Μεγαλώνοντας σε μια κοινωνία που θέτει την εξωτερική μας εμφάνιση συνεχώς στο στόχαστρο, αναπόφευκτα ενστερνιζόμαστε κι εμείς εν μέρει αυτή την οπτική και προσεγγίζουμε τους άλλους αλλά και τον εαυτό μας με μια επικριτική ματιά. Θεωρώ πως όταν εξοικειώνεται κανείς με τη φυσικότητα του γυμνού σώματος είναι πιο εύκολο να αρχίσει να αποδομεί και να αποβάλει αυτές τις αρνητικές σκέψεις.

Το Instagram έχει κατακριθεί για τη λογοκρισία και την αστυνόμευση του γυναικείου σώματος. Δεδομένου ότι η δουλειά σου αντιπαρατίθεται σ’ αυτές τις τάσεις, νιώθεις ότι σε περιορίζει η συγκεκριμένη πλατφόρμα;

Αυτή είναι μια μεγάλη ιστορία με μένα και το Instagram. Στο πρώτο προφίλ που είχα δεχόμουν πολύ «πόλεμο» από τον αλγόριθμο ή από reports -ακόμα δεν ξέρω τι από τα δύο-. Παρόλο που φρόντιζα να θολώνω τα επίμαχα σημεία στις φωτογραφίες μου η πλατφόρμα τις έριχνε επανειλημμένως, ώσπου ένα πρωί έχασα την πρόσβαση στον λογαριασμό μου. Αρχικά ήταν πολύ δύσκολο να το χωνέψω και πέρασα από πολλές ψυχολογικές μεταπτώσεις καθώς μόλις είχε αρχίσει να έχει απήχηση η δουλειά μου και να νιώθω και εγώ μια μικρή σιγουριά για αυτά που κάνω. Ξαφνικά απ’ τη μια μέρα στην άλλη διαγράφηκαν όλα.

Στη συνέχεια, μέσα από σκέψη και συζητήσεις με φίλους εξοικειώθηκα λίγο με την ιδέα και σκέφτηκα πως ίσως είναι ευκαιρία να πάω τη δουλειά μου ένα βήμα παρά πέρα. Εν τέλει, δεν άλλαξα και παρά πολλά, συνέχισα να θολώνω σχολαστικά τα επίμαχα σημεία στις εικόνες μου αλλά και πάλι ένα πρωί με διέγραψαν. Στο τρίτο μου πλέον προφίλ που τρέχω τώρα άλλαξα την προσέγγισή μου. Ξεκίνησα να κροπαρω πολύ τις φωτογραφίες μου ώστε να μην χρειάζεται καν να κρύβω τα σημεία, αντ’ αυτού απλά δεν τα έδειχνα -τα υπονοούσα, αν θες. Όσον αφορά τις πιο μακρινές λήψεις βάζω ολόκληρο πλαίσιο ώστε να μην υπονοείται καν το γυμνό και φαίνεται πως αυτό έχει λειτουργήσει καθώς δεν έχει προκύψει κάποιο θέμα -αλλά δεν θέλω να το γρουσουζέψω.

Από μια άποψη μπορεί να πει κανείς πως συμβιβάστηκα με τους όρους της πλατφόρμας αλλά προσωπικά δεν το βλέπω έτσι. Πιστεύω ότι εφόσον επιλέγω να χρησιμοποιώ αυτό το μέσo για την προώθηση της δουλειάς μου θα προσαρμοστώ ώστε να το «κλέψω» και να μπορέσω να υπάρχω σε αυτό. Στην τελική ίσως να είναι και ένας έναυσμα που θα ωθήσει τη δουλειά μου να ανακαλύψει κάτι καινούργιο. Θεωρώ πως σαν καλλιτέχνες πρέπει να είμαστε ανοιχτοί στην ροή των πραγμάτων να πηγαίνουμε εκεί που μας πάει κάποιες φορές (όχι πάντα, μην παρεξηγηθώ). Όταν επιλέγουμε μια κατεύθυνση ενίοτε πρέπει να αφήσουμε να δούμε που θα μας πάει.

Το πρότυπο ενός σώματος είναι πολύ εγκλωβιστικό, είτε είσαι άνδρας είτε γυναίκα. Δεν γίνεται να περιοριζόμαστε σε ένα μόνο κουτάκι, πρέπει να υπάρχει χώρος για όλους μας.

Πόσο σημαντικό θεωρείς ότι είναι το representation και η ανάδειξη πολλών σωματότυπων για τον επαναπροσδιορισμό των προτύπων ομορφιάς;

Εννοείται πως το θεωρώ πολύ σημαντικό. Τόσα χρόνια μαθαίνουμε ότι ένα είναι το σωστό, το όμορφο, το αποδεκτό σώμα -αυτό αντικειμενικά δεν είναι ρεαλιστικό. Είμαστε τόσοι άνθρωποι, δεν υπάρχει καμία περίπτωση να είμαστε όλοι ίδιοι μεταξύ μας. Το πρότυπο ενός σώματος είναι πολύ εγκλωβιστικό, είτε είσαι άνδρας είτε γυναίκα, δεν γίνεται να περιοριζόμαστε σε ένα μόνο κουτάκι, πρέπει να υπάρχει χώρος για όλους μας. Είναι τόσο όμορφο και απελευθερωτικό που υπάρχει κάποια εξέλιξή ως προς αυτό, που έχουμε αρχίσει να μας αγαπάμε και να μας αναδεικνύουμε και να νιώθουμε πιο άνετα να δείξουμε τα σώματα μας. Προφανώς έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας, δεν έχουμε φτάσει στο σημείο που είναι όλα αποδεκτά αλλά νομίζω πως σιγά σιγά αντιμετωπίζουμε τα πρότυπα με έναν λίγο πιο «ευρύ» τρόπο.

Έχεις λάβει κακεντρεχή κριτική από συντηρητικό κοινό και αν ναι πως το αντιμετωπίζεις; Νιώθεις την ανάγκη να υπερασπιστείς/προστατεύσεις τα μοντέλα σου;

Ευτυχώς δεν λαμβάνω συχνά αρνητικά σχόλια. Δεν ξέρω πως γίνεται αυτό είναι η αλήθεια, περίμενα δεδομένου του περιεχομένου της δουλειάς μου να έχω πιο πολλά. Όσα αρνητικά σχόλια έχουν εμφανιστεί τα έχω αντιμετωπίσει αναλόγως την περίσταση. Σε προσωπικά μηνύματα για παράδειγμα δεν απαντάω σχεδόν ποτέ. Θα απαντήσω μόνο αν φαίνεται ότι κάποιος εκφράζει την άποψη του -κι ας είναι αντίθετη από την δίκη μου- με έναν τρόπο ο οποίος δεν παραβιάζει την δίκη μου ελευθερία έκφρασης. Από ‘κει και πέρα δε μου λέει κάτι ένας άκυρος χρήστης που έχει πρόθεση να βγάλει απλά αρνητισμό.

Όσον αφορά τις φωτογραφίες που δημοσιεύω δεν τυχαίνει να λαμβάνω αρνητικά σχόλια. Μια φορά προέκυψε να σχολιάσει κάποιος κάτι άσχημο και απλά το έσβησα γιατί δεν ήθελα να το δει το άτομο που απεικονίζεται στην εικόνα και να στεναχωρηθεί. Δυστυχώς δεν το πρόλαβα και το είδε. Νομίζω πως είμαι ευαίσθητη σε ότι αφορά τους φίλους που φωτογραφίζω και δεν θέλω να έρχονται αντιμέτωποι με τέτοιου είδους αρνητισμό για να μην πληγωθούν. Πιστεύω πως το να ποζάρεις για μια γυμνή φωτογράφιση είναι κάτι πολύ εσωτερικό και ευαίσθητο, εκείνη την ώρα είσαι ο απόλυτος εαυτός σου, δεν σε κρύβει τίποτα. Αυτό όπως και να το κάνουμε συνεπάγεται μια αίσθηση έκθεσης και ευαλωτότητάς, επομένως θέλω το προφίλ μου να είναι ένα safe space και να αποφεύγουμε αυτού του είδους τα σχόλια.

Ποιος πιστεύεις είναι ο καλύτερος τρόπος για να σταματήσουμε να αναπαράγουμε και να ενστερνιζόμαστε μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς;

Δεν ξέρω αν γίνεται να σταματήσει αυτό, όσο υπάρχουν γύρω μας άνθρωποι και media θα δημιουργούνται συνεχώς νέα πρότυπα που για λίγο θα έχουν την πρωτιά και μετά πάλι θα αλλάζουν. Το ζήτημα είναι να καταφέρουμε να αποστασιοποιούμαστε και να βλέπουμε πως δεν χρειάζεται να τα ακολουθούμε για να είμαστε χαρούμενοι.

Το σώμα μας είναι πολύτιμο, είναι αν θες το όχημα μας. Μέσω αυτού αποκτάμε εμπειρίες, μεριμνά για να είμαστε καλά, παλεύει συνέχεια για εμάς. Αυτό οφείλουμε να το αναγνωρίσουμε και να το ευχαριστήσουμε απλά αγαπώντας το!

Αυτό βέβαια είναι πιο εύκολο στα λόγια απ΄ ότι στην πράξη, θέλει πολύ εσωτερική διεργασία να τα βρεις με τον εαυτό σου, όχι απαραίτητα ολοκληρωτικά αλλά σε έναν ικανοποιητικό βαθμό. Το σώμα μας είναι αν θες το όχημα μας, μέσω αυτού αποκτάμε εμπειρίες, μεριμνά για να είμαστε καλά, παλεύει συνέχεια για εμάς, όποτε είναι πολύτιμο. Αυτό οφείλουμε να το αναγνωρίσουμε και να το ευχαριστήσουμε απλά αγαπώντας το! Είναι δύσκολο, το ξέρω, αλλά σιγά σιγά, βήμα βήμα μπορείς να φτάσεις εκεί. Χρειάζεται συνεχής και ενεργής παρακολούθηση της σκέψεις μας, μόλις σκεφτούμε κάτι αρνητικό για το σώμα μας να το αποδομήσουμε αμέσως και να το αναλύσουμε απαλύνοντας σιγά σιγά την κριτική που ασκούμε σε αυτό. Εμένα προσωπικά με βοηθάει να σκέφτομαι έτσι, όπως με βοηθάει και η διαδικασία της φωτογραφίας. Για κάποιον άλλον μπορεί να διαφέρει το μονοπάτι. Το self-aceptance είναι μια πολύ προσωπική διαδικασία και ο καθένας μας πρέπει να εξακριβώσει τι λειτουργεί για τον ίδιο.

Ποιος είναι ο σκοπός του προφίλ σου; Τι μήνυμά θέλει να περάσει η Haotique στον κόσμο που βλέπει τη δουλειά της;

Εξαρχής ο στόχος μου ήταν να φέρω τον κόσμο (και εμένα την ίδια) πιο κοντά στη φύση, ειδικότερα στη δίκη μας φύση. Θέλω να απενεχοποιηθεί το γυμνό και να αρχίσουμε να το βλέπουμε πάλι σαν κάτι φυσιολογικό, να μην κρίνεται μια κοπέλα που θέλει να έρθει πιο κοντά στο σώμα της, στην θηλυκότητα της. Να προσπαθήσουμε να δούμε το γυναικείο σώμα ως κάτι όμορφο και να μην παίρνει απευθείας μια σεξουαλική υπόσταση. Που προφανώς αυτό είναι αναπόφευκτο, αλλά να μην είναι τέλος πάντων το πρώτο πράγμα που θα σκεφτούμε. Σκοπός μου δεν είναι να μην είμαστε σέξι και θελκτικές αλλά να είμαστε πολύπλευρες και κυρίως να είμαστε αυτό που διαλέγουμε εμείς, όχι κάποιος άλλος εκ μέρους μας. Μόνο εμείς πρέπει να έχουμε λόγο στην σεξουαλικότητα μας. Είναι και ένα είδος απελευθέρωσης θα έλεγα για τις γυναίκες (αυτό θα ήθελα δηλαδή) το να διεκδικούμε τον χώρο μας ακόμα και αν δεν μας τον δίνουν και να απελευθερωνόμαστε από τα στερεότυπα, να μην ντρεπόμαστε για αυτό που είμαστε.

Θέλω να απενεχοποιηθεί το γυμνό και να αρχίσουμε να το βλέπουμε πάλι σαν κάτι φυσιολογικό, να μην κρίνεται μια κοπέλα που θέλει να έρθει πιο κοντά στο σώμα της, στην θηλυκότητα της.

Το προφίλ μου θέλω να είναι μια ευγενική υπενθύμιση ότι είμαστε αυτοί που είμαστε, έχουμε σώματα, χοντρά, αδύνατα, γυμνασμένα ή αγύμναστα, κοντά ή ψηλά – ότι όλα τα σώματα χωράμε εδώ που είμαστε και όλη αυτή η διαδικασία να γίνεται σιγά σιγά συνειδητή. Ακόμα και το να μην νιώθουμε καλά με το σώμα μας πρέπει να είναι αποδεκτό και να «χωράει» εδώ μέσα γιατί ο καθένας έχει το ρυθμό του και βρίσκεται σε άλλο σημείο στην πορεία του self-love.