Αρχοντικό Μιχάλη Ζάχου: Εδρα ενός κειμηλιαρχείου όλης της περιοχής

Στα σχέδια του δήμου Άργους Ορεστικού, στον οποίο ανήκει το 1/3 του εν λόγω αρχοντικού, είναι η διαμόρφωση του διώροφου κτιρίου έτσι ώστε να αποτελέσει την έδρα ενός κειμηλιαρχείου όλης της περιοχής, με ταυτόχρονη χρήση του ως Βυζαντινό Μουσείο στο οποίο θα φυλασσόταν όλες οι Βυζαντινές εικόνες που σήμερα βρίσκονται σε εκκλησίες, στη Μητρόπολη κ.λπ., με χρηματοδότηση από το «Πράσινο Ταμείο, σχέδιο στο οποίο συμφωνεί και το υπουργείο Πολιτισμού.

Τα σχέδια του δήμου, ωστόσο, …σκόνταψαν στην άρνηση των άλλων δύο κληρονόμων (ανίψια του δωροθέτη) της οικίας Ζάχου, οι οποίοι, σύμφωνα με τον δήμαρχο της περιοχής, Παναγιώτη Κεπαπτσόγλου, αν και αρχικά είχαν δώσει τη συγκατάθεσή τους για την εξαγορά του κτιρίου από τον δήμο, με τους όρους που προβλέπει η νομοθεσία, την τελευταία στιγμή άλλαξαν γνώμη, θεωρώντας ότι το ποσό που θα λάβουν είναι μικρό.

Όπως δήλωσε ο κ. Κεπαπτσόγλου, οι κληρονόμοι θέλησαν να αγοράσουν το μερίδιο του δήμου, όμως, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί καθώς υπάρχει δέσμευση από τη διαθήκη του δωροθέτη προκειμένου ο χώρος να αποτέλεσει τόπο Πολιτιστικών Εκδηλώσεων, ενώ δεν επιτρέπεται η πώλησή του. Ο δήμαρχος υποστήριξε ακόμη, πως η στάση αυτή των κληρονόμων δημιουργεί κωλυσιεργία στην υλοποίηση του έργου, την ίδια στιγμή που ο με ίδια έξοδα συντηρεί τόσο το εσωτερικό όσο και τον περιβάλλοντα χώρο.

«Δεν υπαναχωρούμε, είναι ηθική δέσμευση απέναντι σε έναν άνθρωπο ευπατρίδη που τόσα προσέφερε σε αυτόν τον τόπο. Όχι μόνο, ως δήμαρχος, αλλά για όλα όσα προσέφερε. Δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί το Αρχοντικό ως μια απλή ιδιοκτησία. Δεν εκποιείται», υπογράμμισε ο δήμαρχος.

Γιάννα Λούσιου

ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ

Το αρχοντικό Ζάχου είναι ένα αξιόλογο κτήριο χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο, μαζί με την αυλή του η οποία έχει έκταση 1.500 τ.μ. Το κτήριο είναι κτισμένο πάνω σε ύψωμα στο κέντρο του οικισμού, κάτι που το καθιστά περίοπτο.

Πρόκειται για αντιπροσωπευτικό δείγμα αστικής κατοικίας του 1920. Είναι κτίσμα διώροφο με υπόγειο. Το εμβαδόν του υπερυψωμένου ισογείου είναι περίπου 125,00 τ.μ. ενώ του υπογείου και του ορόφου περίπου 85,00 τ.μ. Είναι το μοναδικό κτήριο εκλεκτικιστικού ρυθμού στην πόλη του Άργους Ορεστικού, με ιδιαίτερο διάκοσμο στην είσοδο.

Η κήρυξη του αύλειου χώρου ως διατηρητέου έγινε επειδή, όπως αναφέρεται στο Φ.Ε.Κ. χαρακτηρισμού του, η όλη του οργάνωση αποτελεί απαραίτητο πλαίσιο προβολής του διακεκριμένου αρχιτεκτονήματος της κατοικίας Ζάχου.

Από το 1920 αποτέλεσε την κατοικία των οικογενειών Μιχαήλ Τυπάδη, Ιωάννη Ζάχου και Μιχαήλ Ζάχου. Το κτήριο εκπροσωπεί την πολιτική ιστορία του τόπου από την Τουρκοκρατία έως τα τέλη του 20ου αιώνα. Εξαιτίας της θητείας των ανδρών τριών γενεών στην τοπική αυτοδιοίκηση (ως δημάρχων) και στο κοινοβούλιο (ως βουλευτών Καστοριάς και Φλώρινας), το κτήριο αποτελεί σύμβολο της πιο περιπετειώδους αλλά και ένδοξης ιστορίας του κοινοβουλευτικού βίου, αλλά και στις συνειδήσεις των ντόπιων προσφύγων το σύμβολο του Βενιζελισμού.

Εξάλλου η επαγγελματική ιδιότητα των τριών ανδρών ως ιατρών και χειρουργών, καθιστά το κτήριο κέντρο αναφοράς της ιατρικής, όπως ασκούνταν από το 1890 (όταν άσκησε την ιατρική ο Μιχαήλ Τυπάδης) έως έναν αιώνα μετά.

Στην ιστορία του κτηρίου μετρά η φιλοξενία ιστορικών προσώπων, όπως μαρτυρούν οι φωτογραφίες της εποχής.

Οικογένεια ευεργετών

Η προσφορά της οικογένειας Τυπάδη-Ζάχου προς την τοπική κοινωνία ολοκληρώνεται και καταξιώνεται με τις δύο μεγάλες δωρεές προς τον Δήμο Άργους Ορεστικού:

1) Η δωρεά της χειρουργικής κλινικής του Ι. Ζάχου που λειτούργησε και ως η πρώτη κλινική χρονίων παθήσεων στην περιοχή, γεγονός που στάθηκε αιτία να ιδρυθεί και να λειτουργεί ως σήμερα στην πόλη μας το Κέντρο Αποθεραπείας και Αποκατάστασης ΑμεΑ. Αφετέρου στον χώρο της πρώην κλινικής κτίστηκε με την αξιοποίηση και δεύτερης μεγάλης δωρεάς  (του Δαμιανού Δούμα) προς τον Μορφωτικό Σύλλογο «Ορεστίς» και τον Δήμο, τριώροφο κτήριο που στεγάζει τον ίδιο τον Πολιτιστικό Σύλλογο και Κοινωνικές Υπηρεσίες του Δήμου.

2) Η κληρονομιά προς τον Δήμο του 1/3 του αρχοντικού τους, που αποτελούσε την κατοικία των οικογενειών Τυπάδη-Ζάχου.

 Η Πρόταση Αξιοποίησης του δήμου Άργους Ορεστικού

«Επειδή το διατηρητέο και αρχιτεκτονικά αξιολογότατο αρχοντικό τεκμηριωμένα εκπροσωπεί την τοπική ιστορία, προτείνουμε την αποκατάσταση και ανάδειξή του. Το κτήριο συνιστά από μόνο του ένα πολιτιστικό και ιστορικό μνημείο, δηλαδή αποτελεί την προσφορότερη προϋπόθεση για να αναδειχθεί σε χώρο προβολής ιστορικών και πολιτιστικών κεκτημένων αλλά και σύγχρονων εκφράσεων. Για το λόγο αυτό θεωρούμε ότι μπορεί να αποκατασταθεί και να αναδειχθεί με τον καλύτερο τρόπο λειτουργώντας ως στέγη Ιστορίας και Πολιτισμού.

Θεωρούμε επίσης πως είναι πρώτης τάξεως ευκαιρία το προτεινόμενο κτήριο να αξιοποιηθεί επιπλέον και ως χώρος διαφύλαξης και προβολής εκκλησιαστικών κειμηλίων, εφόσον η Ιερά Μητρόπολη Καστοριάς, σύμφωνα με το ΦΕΚ 220/5-11-2009 άρθρο 12, δύναται να ιδρύσει σε όποια πόλη προσφέρει κατάλληλο χώρο, παράρτημα εκκλησιαστικού κειμηλιαρχείου.

Το αρχοντικό με τους  2 ορόφους και το υπόγειό του, που όπως καταδεικνύεται από την επισυναπτόμενη φωτογραφική τεκμηρίωση διαθέτει εξαιρετικό εσωτερικό διάκοσμο, αναδεικνύεται ως ο πλέον κατάλληλος χώρος για τη φιλοξενία του εκκλησιαστικού πολιτιστικού και ιστορικού υλικού. Έτσι δίνεται η δυνατότητα να συγκεντρωθεί, να συντηρηθεί, να διαφυλαχθεί και να εκτεθεί μια πλούσια συλλογή ιστορικών κειμηλίων και αρχείων (Πρωτοχριστιανικών, Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών) που αντλούνται από την αναμφισβήτητα πλουσιότατη βυζαντινή κληρονομιά της ευρύτερης περιοχής της Καστοριάς, η οποία ως τώρα μένει αναξιοποίητη χωρίς δυνατότητα προβολής λόγω έλλειψης κατάλληλου χώρου.

Η ωφέλεια που προκύπτει για τον Δήμο Άργους Ορεστικού από την προτεινόμενη χρήση του κτηρίου είναι πολλαπλή: τουριστική (επισκεψιμότητα), ιστορική (διατήρηση της τοπικής αρχιτεκτονικής), πολιτιστική (διαφύλαξη και ανάδειξη πνευματικής κληρονομιάς), επιστημονική (μελέτη αρχειακού υλικού). Η επίσκεψη στο αξιοποιημένο κτήριο και οι εκδηλώσεις που θα λαμβάνουν χώρα σε αυτό θα πραγματοποιούνται άνευ χρηματικού αντιτίμου. Πρόκειται συνεπώς για άυλο όφελος πνευματικών αγαθών, το οποίο θα προσπορίζονται οι δημότες του Δήμου Άργους Ορεστικού καθώς και οι κατά καιρούς επισκέπτες της πόλης»

Ο Δήμαρχος

Παναγιώτης Κεπαπτσόγλου