Παιδί και ήλιος: Πρακτικές συμβουλές από τις Αθλητικές Ακαδημίες ΟΠΑΠ, για να χαίρονται τα παιδιά τον ήλιο με ασφάλεια

Η έκθεση όμως στον ήλιο πρέπει να γίνεται με μέτρο και με τις σωστές προφυλάξεις, δεδομένου ότι ο ήλιος εκπέμπει υπεριώδεις ακτινοβολίες που δεν είναι ορατές από το ανθρώπινο μάτι. Οι υπεριώδεις ακτινοβολίες απορροφούνται από την μελανίνη που υπάρχει στο δέρμα μας. Όσο περισσότερο εκτίθεται κάποιος στον ήλιο τόσο περισσότερη μελανίνη παράγεται με αποτέλεσμα το δέρμα να παίρνει πιο σκούρο χρώμα.

Οι υπεριώδεις ακτινοβολίες ονομάζονται Α, Β και C(UVA, UVB, UVC). Oι UVCείναι οι πιο επικίνδυνες υπεριώδεις ακτινοβολίες, οι οποίος όμως δεν φτάνουν στη γη καθώς μπλοκάρονται από τη στιβάδα του όζοντος. Δεδομένου όμως ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχει μειωθεί σημαντικά η στοιβάδα του όζοντος στη στρατόσφαιρα, η υπερβολική ή αλόγιστη έκθεση στον ήλιο συνεπάγεται πολλές και βλαβερές συνέπειες. Μέχρι πρόσφατα οι επιστήμονες πίστευαν ότι μόνο οι ακτίνες UVBείναι επικίνδυνες. Μολονότι οι ακτίνες UVBαποτελούν έναν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για καρκίνο του δέρματος, τώρα πλέον είναι γνωστό ότι οι ακτίνες UVAαν και δεν προκαλούν εγκαύματα επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα και συμβάλλουν στην ανάπτυξη καρκίνου, ενώ ευθύνονται και για τη γήρανση του δέρματος, καθώς διαπερνούν σε βάθος τα στρώματα της επιδερμίδας, καταστρέφοντας τις ίνες ελαστίνης και κολλαγόνου.

Άμεση επίπτωση της υπεριώδους ακτινοβολίας είναι το γνωστό ηλιακό έγκαυμα. Αυτό δημιουργείταιόταν το δέρμα εκτεθεί σε μεγαλύτερη ποσότητα υπεριώδους ακτινοβολίας από αυτή που μπορεί να απορροφήσει η μελανίνη. Απώτερες επιπλοκές είναι η πρόωρη γήρανση και οι κακοήθειες του δέρματος (επιθηλιώματα και μελάνωμα). Όλες οι σύγχρονες επιστημονικές μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η εμφάνιση τον απώτερων επιπλοκών της υπεριώδους ακτινοβολίας στο δέρμα, σχετίζονται με τον βαθμό έκθεσης μας στον ήλιο, ενώ η εμφάνιση μελανώματος, της χειρότερης μορφής καρκίνου του δέρματος, σχετίζεται με τον αριθμό των ηλιακών εγκαυμάτων που έχει υποστεί κάποιος στην παιδική του ηλικία.Αυτό που χρειάζεται να αντιληφθεί κανείς είναι ότι η μεγαλύτερη ζημιά από τον ήλιο που πυροδοτεί τον καρκίνο προκαλείται στη νεαρή ηλικία – μέχρι την ηλικία των 20 χρόνων. Η αλόγιστη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία σε παιδική ηλικία μπορεί να διπλασιάσει αργότερα τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του δέρματος. Αν ένα παιδί έχει κοκκινίσει από τον ήλιο έστω και λίγο, η πιθανότητα για τη δημιουργία μελανώματος διπλασιάζεται. Στην πραγματικότητα, αν δεν αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τον ήλιο, τα παιδιά μας θα κινδυνεύουν τρεις φορές περισσότερο από τους παππούδες τους να παρουσιάσουν κακοήθες μελάνωμα – την πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος. Ήδη το κακοήθες μελάνωμα αποτελεί την τρίτη πιο διαδεδομένη μορφή καρκίνου στην ηλικία 15-29 ετών.

Πώς να προστατεύσετε τα παιδιά σας από τον ήλιο

1. Προσπαθήστε να μην εκτίθενται στον ήλιο μεταξύ 10.00 και 15.00. Σε αντίθετη περίπτωση, ακόμη και αν παίζουν στην αυλή του σπιτιού, τότε βάλτε τους αντηλιακό. Φροντίστε η παραμονή σας στην παραλία ή στην πισίνα να μην είναι παρατεταμένη. Επειδή οι ακτίνες UV«κάνουν γκελ» σε αντανακλαστικές επιφάνειες, όπως είναι το νερό και η άμμος, ένα παιδί εξακολουθεί να είναι ευάλωτο, ιδιαίτερα στην παραλία, ακόμα κι όταν είναι υπό σκιά. Οι υπεριώδεις ακτινοβολίες περνούν ακόμη και τα σύννεφα γι΄ αυτό χρειάζονται προστασία και τις συννεφιασμένες μέρες.Μάθετε τα παιδιά να καταφεύγουν στη σκιά της ομπρέλας όταν παίζουν στην παραλία. Αν η ομπρέλα είναι στημένη μακριά απ’ το σημείο όπου παίζουν θα πρέπει να στήσετε μια κοντά τους.
Μάθετε στο παιδί σας τον κανόνα της σκιάς: αν η σκιά του είναι μικρότερη από το ύψος του, τότε οι ηλιακές ακτίνες είναι πολύ ισχυρές και θα πρέπει εκείνη την ώρα να παίζει στη σκιά.
2. Φορέστε ελαφρά ρούχα στα παιδιά σας και σιγουρευτείτε ότι δεν τα διαπερνά η ηλιακή ακτινοβολία με το να τοποθετείστε το χέρι σας κάτω από το ρούχο. Εάν είστε στην παραλία ή σε πισίνα, να γνωρίζετε ότι τα βρεγμένα ρούχα χάνουν τη μισή προστασία που παρέχουν (λιγότερο από 3 SPF) ενάντια στις ακτίνες UV. Επιλέξτε ελαφριά καπέλα (τα βαμβακερά είναι ιδανικά) με πλατύ γείσο, για να σκιάζουν το πρόσωπο, τα αυτιά και το σβέρκο. Αναζητήστε στην αγορά ρούχα με προστασία ενάντια στις ακτίνες UV, όπως μαγιό, μπλουζάκια και σορτς για παιδιά, τα οποία να προφέρουν 40 SPFή και περισσότερο, ακόμα κι αν βραχούν.
3. Μάθετε στο παιδί σας να φοράει γυαλιά ηλίου: Η ηλιακή ακτινοβολία προκαλεί ζημιά και στα μάτια όπως και στο δέρμα. Κάθε ημέρα έκθεσης του ματιού στον ήλιο μπορεί να σημαίνει και την καταστροφή ενός κερατοειδούς χιτώνα ( η εξωτερική μεμβράνη του ματιού). Η αθροιστική έκθεση στον ήλιο μπορεί να οδηγήσει σε καταρράκτη αργότερα. Τα γυαλιά ηλίου πρέπει να προστατεύουν 100% από τις υπεριώδεις ακτινοβολίες.
4. Ελέγξτε τα φάρμακα που παίρνει το παιδί σας.Μερικά φάρμακα αυξάνουν την ευαισθησία του δέρματος στις ακτίνες UV με αποτέλεσμα το παιδί να παθαίνει ηλιακό έγκαυμα πολύ πιο εύκολα από ότι συνήθως (ειδικά αντιβιοτικά και φάρμακα κατά της ακμής). Συζητήστε με το γιατρό σας την περίπτωση αυτή και αν χρειαστεί πάρτε επιπλέον μέτρα προστασίας
5. Χρησιμοποιείστε αντηλιακές κρέμες. Αυτό που πρέπει να προσέχετε όταν αγοράζετε αντηλιακή κρέμα είναι ο δείκτης προστασίας. Πρέπει απαραίτητα ο δείκτης προστασίας να είναι μεγαλύτερος του 20. Επίσης πρέπει να επιλέξετε αντηλιακή κρέμα στην οποία να αναγράφεται ότι προστατεύει από τις υπεριώδεις ακτινοβολίες AκαιB(UVA, UVB).

Τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχουν τα παιδικά αντηλιακά:
· Αποτελεσματικότητα (SPF>20)
· Ασφάλεια (να μην ερεθίζουν το δέρμα και τα μάτια, να μην προκαλούν τοξικότητα και αλλεργίες)
· Εύκολα στη χρήση, να μην είναι ιδιαίτερα λιπαρά
· Φωτοσταθερότητα (αδιάβροχα στο νερό)
Τα αντηλιακά με φυσικά φίλτρα (ανόργανα) αντανακλούν την υπεριώδη ακτινοβολία και μετά την επάλειψη και αφήνουν στο δέρμα ένα λευκό φιλμ. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε βρέφη και νήπια, αλλά και σε παιδιά με προβλήματα ατοπικής δερματίτιδας και δυσανεξίας στα αντηλιακά χημικών φίλτρων.

Τα αντηλιακά με τα χημικά φίλτρα (οργανικά), απορροφούν την ηλιακή ακτινοβολία και δεν την αφήνουν να βλάψει τις κατώτερες στοιβάδες του δέρματος, ενώ μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε παιδιά μεγαλύτερα του έτους.
Οι φόρμουλες που περιέχουν φυσικά φίλτρα είναι άμεσα αποτελεσματικές, ενώ τα αντηλιακά με τα χημικά απωθητικά χρειάζονται 20-30 λεπτά για να δράσουν, γι’ αυτό ανάλογα με το είδος θα πρέπει να φροντίσετε να τα εφαρμόσετε στο δέρμα πριν εκθέσετε τα παιδιά στον ήλιο.
Σε βρέφη και μικρά παιδιά τα αντηλιακά με φυσικά φίλτρα είναι πιο ασφαλή γιατί έχουν μικρότερη πιθανότητα απορρόφησης από το δέρμα, είναι λιγότερο ερεθιστικά για το δέρμα και τα μάτια, έχουν μικρότερα ποσοστά αλλεργικών αντιδράσεων, είναι φωτοσταθερά και αδιάβροχα και απλώνονται με ευκολία στο παιδικό δέρμα. Για τους εφήβους συνιστώνται ως ιδανικότερα τα αντηλιακά με χημικά φίλτρα, επειδή είναι λιγότερο λιπαρά στη σύστασή τους, εφαρμόζονται εύκολα και είναι πιο διακριτικά.
Τα αντηλιακά χωρίζονται ακόμη με βάση τον δείκτη αντηλιακής προστασίας που παρέχουν (SPF- SunProtectionFactor.). Ο δείκτης SPFαφορά κυρίως την ακτινοβολία UVB, στην οποία οφείλεται και η ελαφρά κοκκινίλα, μετά από ολιγόλεπτη απροστάτευτη έκθεση στον ήλιο.
Για παράδειγμα, δείκτης αντηλιακής προστασίας UVB20 σημαίνει ότι αν χωρίς αντηλιακή προστασία, θα μπορούσατε να μείνετε στον ήλιο επί 30 λεπτά μέχρι να αρχίσει το δέρμα σας να κοκκινίζει, με το αντηλιακό φίλτρο με SPF20, μπορείτε να μείνετε στον ήλιο 20 φορές μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, πριν αρχίσει να κοκκινίζει το δέρμα σας.
Αυτό είναι σημαντικό να έχουμε όλη υπόψη είναι ότι το αντηλιακό δεν εξασφαλίζει απόλυτη και ξεκάθαρη προστασία από τον ήλιο. Η χρήση αντηλιακών δεν σημαίνει ότι μπορούμε να αφήνουμε τα παιδιά περισσότερο στον ήλιο.
Πώς να χρησιμοποιείτε σωστά την αντιηλιακή κρέμα
· Για τα παιδιά χρησιμοποιούμε αντηλιακό με δείκτη προστασίας τουλάχιστον SPF20. Χρησιμοποιείτε οπωσδήποτε αντηλιακά προϊόντα ειδικά για παιδιά. Αν χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε το δικό σας αντηλιακό, βάλτε στο παιδί μικρότερη ποσότητα.
· Τοποθετείστε την κρέμα 30 λεπτά πριν την έκθεση στον ήλιο. Μην ξεχάσετε να αλείψετε τα χείλη, τα χέρια και τα αυτιά. Αν απλώσετε το αντηλιακό σας δύο φορές, η πρώτη στρώση θα απορροφηθεί από το δέρμα, ενώ η δεύτερη θα καθίσει επάνω στο δέρμα, εξασφαλίζοντας πολύτιμη δράση. Με τη δεύτερη στρώση θα καλύψετε επίσης τις περιοχές που πιθανότατα παραλείψατε με την πρώτη.
· Το αντηλιακό πρέπει να το ανανεώνουμε περίπου κάθε δύο ώρες.
· Ακόμα και τα αδιάβροχα αντηλιακά χάνουν την αποτελεσματικότητά τους μετά από 80 λεπτά στο νερό κι ακόμη νωρίτερα, εάν τα παιδιά τα χτυπάει το κύμα, ιδρώνουν κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού ή σκουπίζονται με την πετσέτα μετά το μπάνιο. Αν το δέρμα του παιδιού βραχεί ή αν ιδρώσει πρέπει να επαναλάβουμε την εφαρμογή.
Τι πρέπει να κάνετε αν το παιδί σας πάθει ηλιακό έγκαυμα;
Το ηλιακό έγκαυμα δυστυχώς το αντιλαμβανόμαστε στο τέλος της ημέρας, όταν το δέρμα πάρει κοκκινωπό χρώμα και το παιδί αρχίζει να πονά και να έχει φαγούρα επειδή ο ήλιος έχει στεγνώσει το δέρμα του. Το ξεφλούδισμα θα αρχίσει περίπου μια βδομάδα μετά το έγκαυμα.
Χρήσιμες οδηγίες για το ηλιακό έγκαυμα είναι οι ακόλουθες:
1. Κρατήστε το παιδί σε σκιά μέχρι να επουλωθεί η περιοχή, κάντε του συχνά κρύα ντους και βάλτε του δροσερές κομπρέσες
2. Χορηγήστε κάποιο παυσίπονο φάρμακο.
3. Εφαρμόστε ένα gel με aloe vera για να καταπραΰνει τον πόνο και φροντίστε τη συχνή εφαρμογή ενυδατικής κρέμας.
4. Αποφύγετε οποιαδήποτε έκθεση στον ήλιο γιατί θα επιδεινώσει την κατάσταση.
5. Εάν το έγκαυμα είναι έντονο ή δημιουργηθούν φυσαλίδες τότε συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.
ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ
Εάν το παιδί νιώθει εξάντληση, είναι χλωμό και έχει «καεί», τότε ενδέχεται να έχει ηλίαση που μπορεί να είναι πολύ πιο σοβαρή από ένα απλό ηλιακό έγκαυμα. Σε περιπτώσεις όπου παρουσιάζεται υψηλός πυρετός (πάνω από 39), μόλυνση της περιοχής ή δυσκολία του παιδιού να βλέπει στο φως, πρέπει να συμβουλευτείτε ένα γιατρό. Επείγουσα ιατρική παρακολούθηση χρειάζονται τα συμπτώματα της ναυτίας, του εμετού, της πνευματικής αστάθειας και της διάρροιας.