marmagaΉλιος: Οι κίνδυνοι και πώς θα προστατευτούμε
Καλοκαίρι, ήλιος, θάλασσα, ηλιοθεραπεία. Το τετράπτυχο της απόλυτης ραστώνης δεν είναι τόσο ειδυλλιακό όσο φαντάζεστε και τα… πάρε δώσε με το φωτεινό άστρο θέλουν προσοχή. Οι κίνδυνοι από τις αχτίνες του είναι αρκετοί – και ενίοτε θανάσιμοι – ενώ η προστασία επιβάλλεται.
Πώς μπορεί να μας βλάψει ο ήλιος και τι πρέπει να κάνουμε για να προστατευτούμε;
Έγκαυμα, το «κλασικό»
Το ηλιακό έγκαυμα οφείλεται στη δράση της UVA, αλλά κυρίως της UVB ακτινοβολίας. Τα περισσότερα αντιηλιακά, ακόμα και αν εφαρμόζονται σωστά, (μεγάλη ποσότητα, τακτική επανάληψη) δεν προσφέρουν εξίσου αποτελεσματική προστασία για την UVA όσο για την UVB ακτινοβολία, με αποτέλεσμα το έγκαυμα να προκαλείται παρά τη χρήση αντιηλιακού.
Εμφανίζεται συνήθως 12-24 ώρες μετά την έκθεση ή και νωρίτερα και συνδέεται με κοκκίνισμα στην περιοχή, ευαισθησία ή πόνο στην αφή και σε κάποιες περιπτώσεις με την εμφάνιση φυσαλίδων. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να υπάρχει οίδημα στα άκρα και το πρόσωπο, ενώ πυρετός, ταχυκαρδία ναυτία και υπόταση πάνε συνήθως… πακέτο με μεγάλης επιφάνειας και βαρύτητας εγκαύματα. Στις περιοχές του εγκαύματος μπορεί αργότερα να εμφανιστούν κηλίδες, δυσχρωμίες, και «ελιές», ενώ αυξάνεται η πιθανότητα καρκινογένεσης μελλοντικά.
Καρκινώματα και καρκίνος
Η έκθεση στον ήλιο συνδέεται και με την εμφάνιση καρκινωμάτων του δέρματος (επιθηλιώματα) τα οποία δεν απειλούν τη ζωή, αλλά και επιθετικού καρκίνου, γνωστού ως μελάνωμα, το οποίο είναι από τις πιο επικίνδυνες μορφές της νόσου. Συγκεκριμένα το μελάνωμα, πέρα από τη χρόνια έκθεση στον ήλιο, εξαρτάται και από άλλους παράγοντες – χρώμα δέρματος, κληρονομικότητα, είδος έκθεσης, ύπαρξη δυσπλαστικών σπίλων κ.α.
Φωτοαλλεργίες
Εμφανίζονται σε άτομα ευαίσθητα στον ήλιο και προκαλούν κνησμώδες εξάνθημα στις φωτοεκτεθειμένες περιοχές, με το αντηλιακό να μην προστατεύει επαρκώς. Υπάρχουν πολλά είδη φωτοαλλεργιών, τα οποία συνήθως ταλαιπωρούν αρκετά τους πάσχοντες γιατί δεν υποχωρούν εύκολα.
Φωτογήρανση
Η αλόγιστη ηλιοθεραπεία προκαλεί φωτογήρανση μέσω καταστροφής του κολλαγόνου από την υπεριώδη ακτινοβολία με αποτέλεσμα πρόωρες ρυτίδες, δυσχρωμίες και χαλάρωση του δέρματος.
Επιδείνωση παθήσεων
Ο ήλιος επιδεινώνει πολλές προυπάρχουσες δερματοπάθειες είτε λόγω ανοσοκαταστολής τοπικά, είτε μέσω άλλων μηχανισμών. Ο επιχείλιος έρπητας υποτροπιάζει μετά από πολύωρη έκθεση στον ήλιο. Οι πορφυρίες, η δερματομυοσίτιδα, η φυλλώδης πέμφιγα, η πελλάγρα (ένδεια νιασίνης), η νόσος Darier, η νόσος Hailey-Halley, η ροδόχρους ακμή, η νόσος Darier, επιδεινώνονται με τον ήλιο. Τα φαρμακευτικά εξανθήματα «φουντώνουν» στον ήλιο, ενώ όσοι έχουν ευρυαγγείες πρέπει να αποφεύγουν την ηλιοθεραπεία, διότι επίσης επιδεινώνονται.
Ήλιος και μάτια
Η ηλιακή ακτινοβολία ευθύνεται για μια σειρά από παθολογίες στα μάτια οι οποίες εμφανίζονται μετά από χρόνια έκθεση στον ήλιο. Ξεκινώντας από τους εξωτερικούς χιτώνες του οφθαλμού, τα βλέφαρα είναι εκείνα στα οποία καταλήγουν όλες οι ακτίνες και κατά συνέπεια η γήρανση του ευαίσθητου λεπτού δέρματός τους έρχεται πιο γρήγορα από το υπόλοιπο δέρμα. Αποτέλεσμα είναι οι πρώιμες ρυτίδες γύρω από τα μάτια. Επίσης, αρκετά συχνή είναι η εμφάνιση όγκων στα βλέφαρα, όπως επιθυλιώματα και μελανώματα, τα οποία χρήζουν έγκαιρης χειρουργικής αφαίρεσης. Άλλες παθήσεις των ματιών που συνδέονται με την έκθεση στον ήλιο είναι το πτερύγιο, μια εκφύλιση του επιπεφυκότος κατά την οποία δημιουργείται μια ινοαγγειακή ‘πέτσα’ πάνω στον κερατοειδή και που αυξάνει προς το κέντρο του. Αν μεγαλώσει αρκετά πρέπει να αφαιρεθεί χειρουργικά.
Τέλος, η μακροχρόνια έκθεση στον ήλιο, έχει ως συνέπεια τη μείωση της διαύγειας του κρυσταλοειδούς φακού του ματιού, προκαλώντας καταρράκτη.
Πώς θα προστατευτούμε;
Η αποφυγή του ήλιου είναι το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε, ειδικά κατά τις ώρες της έντονης ακτινοβολίας (11.00-15.00), ενώ το καπέλο, τα γυαλιά ηλίου και τα λευκά ρούχα είναι απαραίτητα καθ’όλη τη διάρκεια της ημέρας. Ωστόσο, καθώς αυτό δεν είναι εφικτό, ιδιαίτερα κατά την διάρκεια των διακοπών, το αμέσως επόμενο προστατευτικό μέτρο είναι το αντηλιακό. Ιδιαίτερα για το πρόσωπο, θα πρέπει να επιλέγουμε μία αντηλιακή κρέμα με SPF 30, το οποίο να ανανεώνεται κάθε 1-2 ώρες.
Το αντηλιακό θα πρέπει να παρέχει προστασία τόσο από την UVA όσο και από την UVB ακτινοβολία, ενώ καλό είναι να επιλέγεται ανάλογα με τον φωτότυπο της επιδερμίδας του κάθε ατόμου, αλλά να παρέχει πάντα «υψηλή» ή «πολύ υψηλή» προστασία και όχι «μέτρια» ή «χαμηλή». Ο φαρμακοποιός μπορεί να σας βοηθήσει να επιλέξετε το κατάλληλο για εσάς. Κατά την έκθεση στον ήλιο απαιτείται επίσης και ένα αντηλιακό προϊόν για τα χείλη, αφού και αυτά είναι ευάλωτα στις ακτίνες του.
Όσον αφορά τα μάτια, το πρώτο μέτρο προστασίας και το πιο προσιτό σε όλους είναι η χρήση των κατάλληλων γυαλιών ηλίου. Οι φακοί θα πρέπει να μπορούν να απορροφούν τις βλαβερές ακτίνες του ήλιου χωρίς όμως να αλλοιώνουν την οπτική αντίληψη και τα χρώματα, και να είναι τύπου μελανίνης, η οποία απορροφά όλη τη γκάμα των βλαβερών ακτίνων. Και πάλι, συμβουλευθείτε τον οφθαλμίατρό σας για τη σωστή προστασία και αγοράστε τα γυαλιά σας μόνο από οπτικά καταστήματα που εμπιστεύεστε.
Ν. Γ.
